Wat te doen tegen nachtmerries? Oorzaken en behandeling

Nachtmerries. Midden in de nacht angstig en zwetend wakker worden. Opgelucht dat het maar een slechte droom was. Herkenbaar? Gelukkig hebben de meeste mensen er slechts zelden last van. Maar sommigen krijgen er elke nacht mee te maken. Vaak gaat het om terugkerende nachtmerries. Hoewel nachtmerries vooral voorkomen bij kinderen met een leeftijd tussen 3 en 6 jaar, zijn er ook volwassenen die er slecht door slapen. Mogelijke oorzaken zijn stress, spanning, medicijnen, koorts, zwangerschap of trauma … Het gevolg is dat je overdag moe bent. In sommige gevallen leiden nachtmerries zelfs tot chronische slapeloosheid. Maar kan je nachtmerries verhelpen? Ja!

Wat is een nachtmerrie?

Nachtmerrie

Had je een enge droom, zonder wakker te worden of zonder dat je die herinnert? Dan was het hoogstwaarschijnlijk geen nachtmerrie. Wanneer je een nachtmerrie hebt, schrik je doorgaans altijd wakker. Bovendien herinner je je bijna altijd waarover die ging, want nachtmerries ontstaan in je REM-slaap of lichte slaap. Op dat moment zijn je hersenen al druk bezig, terwijl je lichaam rustig blijft. Kenmerkend voor een nachtmerrie is dat je je heel angstig, onrustig, machteloos en hulpeloos voelt. Je ontwaakt altijd op het meest angstaanjagende moment. Wanneer je achtervolger op het punt staat je te vatten bijvoorbeeld. Naast achtervolgingen zijn vaak voorkomende thema’s: het overlijden van een naaste, verdrinken, vallen, iemand vermoorden.

Nachtelijke paniekaanval

Let wel, een nachtmerrie is niet te verwarren met een nachtelijke paniekaanval. In dat geval word je schreeuwend wakker. Dat gillen gaat vaak gepaard met wilde bewegingen. Maar je herinnert je niets. Geen verhaal, geen beelden. Het enige wat je voelt is angst en soms heb je ook hartkloppingen. Dat komt omdat zo’n angstaanval plaatsvindt tijdens de Slow Wave Sleep (SWS). Dat is de diepste fase van de slaap, waarin je moeilijk wakker wordt en je dus ook moeilijk iets voor de geest kan halen als je dan toch uit je slaap gerukt wordt.

Is een nachtmerrie een slaapstoornis?

Meestal hebben we maar een keer om de twee à drie jaar een nachtmerrie. Die verstoort je slaap wel en kan ervoor zorgen dat je je overdag moe voelt. Maar dat is van korte duur. Zolang een nachtmerrie niet meerdere keren per week of dagelijks voorkomt, is er geen sprake van een slaapstoornis. Is dat wel zo, dan ben je overdag niet alleen vermoeid, maar heb je ook angst of stress om te gaan slapen. En dat leidt op zijn beurt tot (chronische) slapeloosheid of nachtmerriestoornis. Met alle gevolgen van dien. Fysiek, maar ook psychisch. Zo gaan mensen met een depressie vaker gebukt onder zware nachtmerries.

Oorzaken van nachtmerries

Ben je op zoek naar de betekenis van je nachtmerrie? Dan moet je zoeken naar de oorzaak. Wat je overdag hebt meegemaakt, verwerk je ’s nachts. Een nachtmerrie is dus een manier om je ervaringen te verwerken. Als je dus veel stress hebt of iets heel ergs hebt meegemaakt, dan vertaalt zich dat ’s nachts in nachtmerries. Dat is meteen ook de reden waarom kinderen meer nachtmerries hebben dan volwassenen. Zij krijgen op korte tijd ontzettend veel nieuwe indrukken. De ene al wat positiever dan de andere.

Nachtmerries door stress en angst

Nachtmerries komen dikwijls voor in een periode waarin je veel stress hebt. Misschien ben je gespannen omdat je te veel werk hebt. Of misschien ben je bang omdat er te veel van je verwacht wordt. Faalangst en onzekerheid kunnen in dat geval zeker leiden tot ‘slechte dromen’.

Nachtmerries door trauma

Heb je last van steeds terugkerende nachtmerries? Dan kan een onverwerkt trauma of ingrijpende gebeurtenis aan de grondslag liggen. In dat geval spreken we van posttraumatische stress (PTTS). Het keer op keer herbeleven van die traumatische ervaring maakt de nachtmerrie extra heftig en intens.

Nachtmerries door medicijnen of alcohol

Bepaalde medicijnen zoals antidepressiva, ziekte of hoge koorts kunnen nachtmerries als bijwerking hebben. Ook overmatig drugs- en alcoholgebruik leiden vaak tot een verstoorde slaap.

Nachtmerries door slaaptekort

Nachtmerries kunnen leiden tot slaapproblemen, maar ook het omgekeerde is waar. Slecht slapen leidt ook tot slechte dromen. Probeer die vicieuze cirkel te doorbreken door je zo goed mogelijk te ontspannen voor je naar bed gaat. Een goede slaapomgeving kan wonderen verrichten.

Nachtmerries door zwangerschap

Onderzoek wijst uit dat zwangere vrouwen meer nachtmerries hebben dan niet-zwangere dames. Ben jij een toekomstige mama? Maak je dan zeker geen zorgen als je slecht droomt over je rol als moeder of de geboorte van je kind. Het heeft vermoedelijk iets te maken met de veranderende hormoonbalans en de angst dat het kindje iets mankeert. Beschouw het als iets perfect normaal en vrees niet dat de nachtmerries uitkomen. Ook na de bevalling kan het gebeuren dat je nog enge dromen hebt.

Wat kan je doen tegen nachtmerries?

Als je je nachtmerries wil stoppen of verminderen, doe je er goed aan om je nare droom te delen met anderen. Vertel over je droom en je zal zien dat het oplucht. Zo ga je met een gerust hart slapen en is de kans kleiner dat je opnieuw badend in het zweet wakker schrikt. Ook als je kinderen een nachtmerrie gehad hebben, praat je er best over met hun.

Wat ook helpt, is je nachtmerrie herschrijven. Denk overdag bewust na over je nachtmerrie en brei er een happy ending aan. Verder is het natuurlijk belangrijk dat je lichaam ontspannen is voor je slapengaat. Doe een ontspannende activiteit, zorg voor een rustige slaapomgeving, een aangename kamertemperatuur en vermijd zware voeding, alcohol en koffie.

Als je echt vaak geconfronteerd wordt met nachtmerries ligt wellicht een psychisch probleem aan de basis. In dat geval raden we je aan een therapeut of psycholoog te raadplegen. Die helpt je zoeken naar de juiste betekenis, oorzaak en behandeling van je nachtmerriestoornis.